اصل سیزده:مسالمت جویی
- کاری کنیم که فرزندان ما سرجنگ با ما نداشته باشند.
هرگاه او خواست با ما بجنگد ما موضع بردباری همراه با شجاعت را اتخاذ کنیم و حمله را با حمله پاسخ ندهیم. - گاهی مبارزه و جنگ مربی و متربی بطور طبیعی پیش می آیدکه در اینصورت نقشه کشیدن برای تلافی جویی و ضربه زدن متقابل تجلی پیدا می کند.(محصول مبارزه)
- در این موقعیت،خیرخواهی به صورت سوء نیست.
- دلسوزی به شکل ترحم و گذشت در قالب شکست و عقب نشینی تلقی شده و تلاش های تربیتی معنای واقعی خود را از دست می دهد.
- در این شرایط،خیرخواهی و بدخواهی و دلسوزی و ترحم،گذشت و انتقام جویی و لطف و کینه دوزی اثر مساوی بر جای می گذارند.
- بهتر است قبل از بروز جنگ و جدل،از بروز آن جلوگیری کنیم.
- به علت مخاصمه و جدل متربی پی ببریم.(چرا بعضی فرزندان لجباز اند؟)
- مراحلی و کودکان و نوجوانان از لحاظ سنی طی می کند را لحاظ کنیم.(یعنی عوامل ناشی از تحول به هنجار کودکان و نوجوانان)
یادآوری:این مراحل در مقطعی با آرامش و سکون همراه است و در مقطعی با تلاطم و تضاد ورزی
دوره پیش دبستانی
در دوره پیش از دبستان که از نظر اسلامی دوره سیادت است و به قول علمای تعلیم و تربیت،دوره"نا پروری"،"خود مختاری" و "تشخص طلبی".در این دوره مربی به صورت مختلف به واکنش در مقابل متربی وادار می شود.
کودک در این دوره بسیاری از قواعد رفتاری را نیاموخته و درونی نکرده است.
- در این دوره کودک با قواعد رفتاری نا آشناست.
او خود مختار و تشخص طلب است و لذا با مربی کنار نمی آید.
مربی احساس می کند که متربی سر لجبازی و ستیز با او دارد،که اگر به تلافی بپردازد،احساس ستم دیدگی و مورد بی مهری قرار گرفتن را در احساس کودک به وجود می آورد.
حس متربی در این موقعیت
- چون او معنای عمل تلافی جویانه را درک نمی کند،عمل مربی را ناشی از عمل لجوجانه و سرسختانه خود و ناشی از آن نمی داند.در واقع اثر عمل خود را به درستی درک نمی کند.
این اثریست که در کتربی تربیت شده و عملش را تکرار می کند.
سنین دبستان
راحت ترین و آرام ترین این مرحله سنین دبستانی است.یعنی از 6 تا 11 سالگی.مراحل پیش از این مرحله و نیز مرحله نوجوانی که پس از دوره دبستان قرار گرفته است مراحلی هستند که در درون خود رفتارهایی دارند که می توانند مربی نا آشنا را با متربی بکشانند.
دوره نوجوانی
رفتار مبارزه طلبانه در دوره نوجوانی باز ظاهر می شود.
نوجوان به دلیل رشد عقلی،رشد بدنی و هیجانی و به دلیل خود پیرو شدن به راحتی از دستورات والدین و مربیان خود تبعیت نمی کند.
در این دوره او از آنچه می خواهد تبعیت می کند نه آنچه بزرگتر ها از او می خواهند.او حتی گاه احساس می کند از نظر درک و هوش و قدرت از بزرگ تر ها جلوتر است.
مربی نیز از ترس:
- یا تسلیم او می شود.
- یا به شدت با او مبارزه می کند.
و آن این که هر قدر مقابله مربی با متربی شدت یابد،لجاجت و خود رایی نوجوان نیز شدت می یابد.تا سرانجام به صورت جنگ و ستیز بین مربی و متربی در می آید.
چه باید کرد؟
مربی آگاه در چنین شرایطی تحول نوجوان را به درستی درک می کند و با او به ستیز بر نمی خیزد.بلکه آنگونه که رسول اکرم(ص) فرمود نوجوان را در موضع مشاوره و وزیر خود قرار می دهد تا متربی خود را مه منصه ظهور برساند و هم با متربی احساس هم دلی و هم حسی بیشتر کند.
طبیعی بودن وجود برخی واکنش های ناهنجار
- به طور طبیعی شرایطی پیش می آید که مربی و متربی را با مانعی روبه رو می کند.
-
این موانع،موانع گذر است نه ثبات و پایداری.لذا باید یاد گرفت که از آن عبور کرد.
در این مرحله است که خویشتن داری و تسلط مربی فوق العاده مهم است.
مثلا در این مرحله متربی:- سهل انگاری می کند.
- اشتباه می کند.
- شکست می خورد.
- و ...
به این رفتار ها،اختلال رفتار اغتشاشگر یا رفتار ایذایی می گویند.
از ویژگی های این رفتار این است که قبل از این که متربی را اذیت کند مربی را اذیت می کند.
مربیان عاجز
مربیانی که اینگونه رفتار ها را به عنوان مشکل درک نمی کنند،پس از یک نزاع طولانی خسته شده و متربی را رها می کنند.
چه بسا پدر مادر هایی که می گویند:من دیگر خسته شده ام.
- گاهی نیز به تهدید و تنبیه های سخت روی می آورند.
- گاه تسلیم می شوند.
- و گاه نوجوان را نزد پزشک غیر متخصص می برند و ...
1_اختلال رفتار ارتباطی یا اختلال رفتار سلوک
این اختلال از طریق "رفتار" است. که با پرخواشگری و آسیب زدن به دیگران/آتش سوزی/دزدی/فرار از خانه یا مدرسه خود را نشان می دهد.
نکته:در این رفتار ها بیمار خود را مقصر نمی داند و لذا هر گونه تنبیه را دشمنی تلقی می کند.
2_نا رسایی توجه
در این بیماری،متربی در جایی که نیاز به دقت وجود دارد مانند تحصیل،با شکست مواجه می شود.
راه چاره:وادار ساختن و مجبور کردن متربی در چنین موردی،اگر با تدابیر "درمان" همراه نباشد،نه تنها به شکست می انجامد بلکه منتهی به یک جدال بی حاصل می شود.
3_اختلال تضادورزی مبارزه طلبانه
در این رفتار متربی با خواست های اطرافیان به ویژه تقاضاهای والدین مخالفت می کند.
نکته پایانی در این باره
مربی هرگاه احساس کینه و دشمنی با مربی داشته باشد دیگر نمی تواند نفوذ و تاثیر تربیتی خود را ادامه دهد.
زیرا ناسازگاری را نمی توان ناسازگاری از بین برد.
